PAYLI MÜLKİYETE ÇEVİRME

nnnnn

İlk olarak paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyeti kavramlarına kısaca değinmek gerekirse, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 688/1 uyarınca paylı mülkiyet birden çok kimsenin, maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik olması şeklinde tanımlanmıştır. Bununla birlikte aynı maddenin devamında başka türlü belirleme yapılmadığı müddetçe paylar eşit sayılmaktadır. Paylı mülkiyette paydaşlardan her biri yalnızca kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur. Bu kapsamda söz konusu pay, devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir. 

nnnn

Aynı kanunun 701. maddesine bakıldığında ise elbirliği mülkiyeti kavramı, paylı mülkiyetten farklı olarak, kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olan kimseler şeklinde tanımlanmıştır. Elbirliği mülkiyetinde ortakların pay oranları belirli olmayıp, maliklerden her birinin hakkı ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.

nnnn

Söz konusu tanımlardan da anlaşılacağı üzere, elbirliği mülkiyetine tabi olan malların yönetimi hususunda ortaklardan biri/birkaçı arasında uyuşmazlıklar çıkması veya mallar üzerinde ayni tasarruflarda bulunulmasının diğer ortaklar tarafından engellenmesi hususu oldukça sık yaşanan bir durumdur. Buna karşı paylı mülkiyette ise paydaşlar kendi payları üzerinde serbest bir biçimde satım, rehin verilmesi, bağışlama gibi ayni tasarrufi işlemlerinde bulunabilmektedir. Bu kapsamda paydaşlara tanınan serbest hareket etme özgürlüğü doğrultusunda paylı mülkiyet, elbirliği mülkiyetine nazaran çoğu zaman daha avantajlı bir durum teşkil etmektedir. 

nnnn

Elbirliği mülkiyetinin ne şekilde sona erdirileceğine ilişkin husus ise TMK Madde 703 ile hüküm altına alınmıştır. Şöyle ki, elbirliği mülkiyeti, malın devri, topluluğun dağılması veya paylı mülkiyete geçilmesi ile sona erer. İşbu makalenin konusu gereği söz konusu sona erme şekillerinden paylı mülkiyete çevirme yolu ile sona erdirme hususunda davasız ve hızlı bir yöntem olan tapu müdürlüğüne yapılacak başvurudan bahsedilecektir. 

nnnn

Bu doğrultuda ne yazık ki uygulamada her ne kadar yaygın ve tercih edilen bir yöntem olmasa da oldukça faydalı, pratik ve cüzi masraf gerektiren bir çözüm olarak ortakların tamamının ilgili tapu müdürlüğüne başvurmak sureti ile elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesini talep etmesi halinde, taşınmaz üzerinde malik olan ortakların oybirliği içerisinde hareket etmesi sebebiyle paylı mülkiyete kolayca ve problemsiz bir biçimde geçilebilecektir. 

nnnn

Ne var ki, her zaman ortakların tamamının aynı fikirde olmasının mümkün olmaması yahut ortaklardan birine/birkaçına ulaşılamaması sebebiyle malikler bu çözüm yolunun kapandığı fikrine kapılmakta ve kendilerini son çare olduğunu düşündükleri dava sürecinin içinde bulmaktadırlar. Oysa ki oybirliğinin sağlanamaması yahut ortaklardan birine ulaşılamıyor olması söz konusu alternatif yolun denenemeyeceği anlamına kesinlikle gelmemektedir.

nnnn

3402 sayılı Kadastro Kanunu Ek Madde 3 – Bir mirasçı, miras ortaklığından doğan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde tapu sicil müdürü, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Tebligat masrafları ilgilisince karşılanır. 

nnnn

Yapılacak işlemler sırası ile;

nnnn

n
1. Söz konusu ek madde 3’ten de anlaşılacağı üzere, miras ortaklığından kaynaklanan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesini isteyen ortaklardan, yani mirasçılardan, birinin tapu müdürlüğüne bu istemini içerir bir başvuruda bulunması gerekmektedir.
nnnn
2. Ortaklardan birinin yaptığı bu başvuru üzerine tapu müdürlüğü söz konusu taşınmaz üzerinde hak sahibi olan diğer ortaklara tebligat çıkartarak, belirlenen süre içerisinde elbirliği mülkiyetinin devamına yönelik bir itirazlarının bulunup bulunmadığına yönelik çağrıda bulunur. Bu aşamada tebligat masrafları paylı mülkiyete geçiş talebinde bulunana ortaktan alınır. Tebligat masraflarının ödenmesi ile işlemler 7201 sayılı Tebligat Kanunu’nda belirtilen usuller çerçevesinde başlayacaktır.
nnnn
3. Ortaklara gönderilen tebligat neticesinde mirasçılardan herhangi biri tarafından, belirlenen süre içerisinde elbirliği mülkiyetinin devamına yönelik bir itiraz ileri sürülmediği yahut paylaşma davası açılmadığı takdirde, istem konusu taşınmaz mal üzerindeki elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülerek, hissedarlık esaslarına göre mirasçılar adına tapu kütüğüne tescil edilir (Kadastro Kanunu Ek Madde 3/2).
n

nnnn

Tapu müdürlüğünün diğer ortaklara yapılan çağrısı üzerine, ortaklardan birinin paylı mülkiyete geçiş işlemine itiraz etmesi veya verilen süre içerisinde ortaklardan biri tarafından paylaşım davası açılmış olduğunun belirlenmesi durumunda, tapu müdürlüğü tarafından elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete geçiş işlemi gerçekleştirilmeyecektir. 

nnnn

Taşınmaz üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi işlemi yukarıda açıklanan Kadastro Kanunu ek madde 3 çerçevesinde şayet gerçekleştirilemiyorsa, paylı mülkiyete geçme iradesi bulunan ortaklardan biri ya da birkaçının Türk Medeni Kanunu madde 644 uyarınca elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi davası açması gerekmektedir. İşbu dava hususunda gerekli bilgiler ve izlenecek yöntem bir başka makalemizde detaylı biçimde izah edilecektir. 

nnnn

 Av. Pınar ARPAGUŞ

n